Andrzejki- trochę historii i przysłów

  

W polskim kalendarzu istnieje wiele kart, które zdecydowanie warto odkurzyć, chociażby po to, aby pokazać naszym dzieciom zwyczaje kultywowane przez ich dziadków i pradziadków. Jednym z takich świąt są andrzejki.

Andrzejki, jędrzejówki, jędrzejki. Obchodzone w Polsce w noc z 29 na 30 listopada, w wigilię świętego Andrzeja. Z biegiem czasu stały się głównie pretekstem do brania udziału w imprezach tanecznych, które z ich dawną formą mają niewiele wspólnego. 

Tymczasem tradycja andrzejkowych wieczorów sięga zamierzchłych czasów. Pierwsze pisemne wzmianki o tym święcie pochodzą z XVI wieku. Warto dodać, że obrzędy z nimi związane daleko wykraczają poza znane nam lanie wosku i tańce.

Jeszcze kilkadziesiąt lat temu wszystkie polskie dziewczęta na wydaniu wiedziały, że w imieniny św. Andrzeja mają szansę dowiedzieć się, jak ułoży im się życie uczuciowe. 

O ile dziś to walentynki uważamy na święto zakochanych, o tyle kilka dekad temu to św. Andrzej patronował pragnącym miłości pannom, zaś patronką chętnych na ożenek kawalerów była św. Katarzyna (4 listopada). 

Z biegiem czasu andrzejki wchłonęły obchody katarzynek, a chłopcy zaczęli świętować razem z dziewczętami.

Co ciekawe, andrzejki mogą wywodzić się już z czasów… starożytnej Grecji.

 Imię Andrzej jest kojarzone ze starogreckim andros i aner oznaczającymi męża bądź mężczyznę lub adnreios (dzielny, mężny), nawiązującym do męczeńskiej śmierci św. Andrzeja. 

Inne źródła mówią o starogermańskim pochodzeniu Andrzejek, związanym z kultem boga płodności, miłości i bogactwa.

Jakakolwiek nie byłaby geneza tego święta, wiemy jedno – andrzejki w dawnej Polsce były jedną z ważniejszych dat w kalendarzu, a wróżby odprawiane w ten wyjątkowy wieczór traktowano z ogromną powagą.

Wokół domów palono wielkie ogniska, które miały odpędzać złe duchy, a panny pod poduszką umieszczały męskie spodnie, aby wyśnić przyszłego męża bądź liczyły sztachety w płocie w nadziei na to, że dowiedzą się czegoś o przyszłym małżonku.

Góralskie zwyczaje andrzejkowe

Św. Andrzeja Apostoła, brata św. Piotra, rybaka, pierwszego powołanego przez Chrystusa ucznia, ukrzyżowanego przez pogan, wspomina Kościół katolicki 30 listopada. W tradycji ludowej dzień ten związany jest z wróżbami i przepowiedniami dotyczącymi szczególnie zamążpójścia lub ożenku.

Według tradycji, góralki z Beskidu Śląskiego w dzień św. Andrzeja śnią o przyszłych mężach. W wigilię tego dnia dziewczyny kładły pod poduszkę karteczki z imionami wybranych chłopców. Rano zanim wyciągnęły karteczkę z imieniem przyszłego męża, nie mogły popatrzeć w okno, by nie zapomnieć treści proroczego snu.

Karteczki z imieniem męskim wkładano także do środka gotowanych klusek. Niekiedy dodawano do nich czosnku, żeby przyszły mąż był zdrowy. „Zwyczaje tego dnia miały swoje uzasadnienie w ludowej kulturze, w której naganne było pozostawanie w stanie panieńskim czy kawalerskim” 

W dzień św. Andrzeja panny przynoszą także w tym regionie ułamany kawałek gałązki czereśni lub wiśni, którą wkładają do wody i obserwują, czy zakwitnie do świąt Bożego Narodzenia. Jeśli tak się stanie, panna może być pewna zamążpójścia – podaje góralska tradycja ludowa.

Andrzejkowe przysłowia :)

Na noc św. Andrzeja dziewkom z wróżb nadzieja

***

Noc Andrzeja świętego przyniesie nam narzeczonego

***

Dziś cień wosku ci ukaże, co ci życie niesie w darze

***

Na Świętego Andrzeja trza kożucha dobrodzieja

**

Święty Andrzej wróży szczęście i szybkie zamęście

***

Na świętego Andrzeja błyska pannom nadzieja

***

W Wigilię Jędrzeja świętego - ujrzy oblubieńca swego

***

Święty Jędrzej adwent przytwierdzi

***

Nie jędrusić, ale na koszule gnusić

***

Której but na progu stanie - pierwsza panna na wydanie

***

Na święty Jędrzej szukają baby przędzy

***

Gdy Andrzej się zjawi, to i zimę postawi

***

Miękko na Andrzeja, to niedobra nadzieja

***

Jeżeli na świętego Andrzeja wiatr i mgła, to od Bożego Narodzenia będzie

sroga zima

***

Gdy w Andrzeja deszcz lub słota, w grudniu drogi bez błota

***

Gdy święty Andrzej ze śniegiem przybieży, sto dni śnieg na polu leży

***

Gdy Andrzej zwiąże ziemię łyczkiem, to Katarzyna rzemyczkiem

***

Kiedy na Andrzeja poleje, poprószy, cały rok nie w porę moczy, suszy

***

Śnieg na Andrzeja, dla zboża zła nadzieja.

***

Święty Andrzej Ci ukaże, co Ci los przyniesie w darze. 

Zadania na dziś:

Pokoloruj obrazek:

lub wytnij serce i powróż

A może online?

 https://www.kolorowankionline.net/etykieta-duch

Udanej zabawy!